Skip naar content

Dossier Cultuurleningen

Apparatuur kopen? Een tentoonstellings- of werkruimte verbouwen of kopen? Of toezeggingen van fondsen voorfinancieren? Een cultuurlening stelt jou of de organisatie waarvoor je werkzaam bent in staat om nú uitgaven te doen voor ideeën of projecten, die vrijwel of geheel zeker inkomsten of anderszins geld gaan opleveren. Geld dat je gebruikt om de lening weer terug te betalen. Een groot voordeel bij lenen is dat niemand zich bemoeit met de artistieke kwaliteit van een plan. Best prettig soms. Lenen kan dan ook een goed onderdeel zijn van je financieringsmix. Bovendien geeft het een boost aan je ondernemerschap.

Wat is een cultuurlening?

Elke lening moet je terugbetalen en ‘geld lenen kost geld’ in de vorm van rente. Deze rentebetalingen kunnen bij de gebruikelijke geldverstrekkers als banken soms flink oplopen en maakt ze daardoor minder geschikt voor de kunst en cultuur. Ook zijn er vaak allerlei criteria waaraan je als culturele ondernemer of organisatie niet of nauwelijks kan voldoen. Daarom is de cultuurlening bedacht.

De voorwaarden hiervan maken deze aantrekkelijk en toegankelijk voor de culturele sector. Denk bijvoorbeeld aan lage rente of zelfs rentevrije leningen, gesprekken met adviseurs die thuis zijn in de sector en de context van jouw financieringsbehoefte goed kunnen beoordelen, enzovoorts.

Een lening is ‘tijdelijk’ geld dat je nodig hebt om uitgaven of een investering naar voren te kunnen halen. Een lening komt nooit in de plaats van andere geldbronnen zoals een subsidie, geefgeld van particulieren, publieksinkomsten of sponsoring. Een cultuurlening is wél een aanvulling hierop. Of beter nog: kan een aanjager van inkomsten zijn.

Voor wie is de cultuurlening?

De artistieke selectie en gedetailleerde verantwoording vooraf en achteraf is, anders dan bij een subsidie minder belangrijk bij een cultuurlening. Als je het geleende geld maar verantwoord inzet. Hierdoor is deze geldbron geschikt voor verschillende financieringsbehoeften en doelen. Dit maakt dat het een interessant onderdeel van je financieringsmix kan zijn.

Theater, beeldende kunst of muziek? In welke culturele discipline je ook werkzaam bent, bij een cultuurlening maakt dat niet uit. Als je maar overtuigd bent van je terugverdienvermogen, aannemelijk kunt maken dat je de lening weer terugbetaalt aan de geldverstrekker en kunt aantonen dat je professioneel actief bent.

Past lenen bij jou? De Besliskaart Cultuurlenen helpt je de juiste afweging te maken.

Waar kun je een cultuurlening voor gebruiken?

Een cultuurlening gebruik je voor uitgaven, projecten of investeringen die bijdragen aan je organisatie of beroepspraktijk, professionaliteit en cultureel ondernemerschap. Goede bestedingsdoelen zijn bijvoorbeeld:

Voorfinanciering van toekomstige inkomsten

Bijvoorbeeld: voorfinanciering van toegezegde fondsbijdragen, uitkoopsommen, sponsorbijdragen, subsidies, voorintekeningen, abonnementen.

Aanschaf van technische apparatuur, instrumenten of productiemiddelen

Bijvoorbeeld: lichtapparatuur, film- of fotocamera, geluidsinstallaties, specialistische computers, muziekinstrumenten, machines, transportfaciliteiten.

Uitgaven voor het vergroten van publieksbereik

Bijvoorbeeld: marketing en communicatie, website, campagne, drukwerk.

Uitgaven om beter zichtbaar te worden voor opdrachtgevers, intermediairs of podia

Bijvoorbeeld: deelname aan beurzen, exposities, presentaties, publicaties, ontvangsten.

Uitgaven voor opschaling en professionalisering

Bijvoorbeeld: opschalen bedrijfsvoering, investering in publieksmanagement.

Uitgaven voor werkruimtes, speellocaties of ateliers

Bijvoorbeeld: lesruimtes, isolatie, dansvloer en spiegels, voorzieningen voor groepen.

Uitgaven om jouw idee, project of product aantrekkelijker of beter toegankelijk te maken voor je publiek

Bijvoorbeeld: ontvangstvoorzieningen, horecavoorzieningen, decors.

Uitgaven voor innovatie

Bijvoorbeeld: nieuwe vormen van samenwerking, innovatieve manieren van presenteren van werk of publieksbenadering, het gebruik van nieuwe (digitale) technieken of een nieuwe artistiek inhoudelijke opzet.

Continuïteit ten tijde van corona

Bijvoorbeeld: financiering voor het weer opbouwen van geslonken weerstandsvermogen.

En alle andere uitgaven die je verder kunnen brengen in je cultureel ondernemerschap

Voordelen van een cultuurlening

  • Met een cultuurlening beschik je over geld dat je direct kunt investeren in een project, activiteit of culturele onderneming en om plannen in de praktijk waar te maken.
  • Een cultuurlening geeft focus op het ondernemerschap en op het nadenken over het eigen verdienmodel en het verzilveren van culturele waarde bij publiek en andere stakeholders.
  • Het maakt uitgaven vóóraf mogelijk, zoals in een goed instrument, technische apparatuur, atelier- of werkruimte die je in staat stellen om je werk (beter) te doen, zodat je je publiek, klanten of opdrachtgevers betere kwaliteit kunt bieden, als basis voor inkomsten en (betaalde) opdrachten.
  • Het zorgt voor financiële ruimte om te kunnen laten zien wat jij of de culturele organisatie kan, en ruimte voor groei: in mogelijkheden en positie, in opdrachten, in zelfvertrouwen.
  • Een cultuurlening kan helpen andere (publieks)inkomsten op gang te brengen, naar voren te halen of te vergroten en kan waardering en vertrouwen wekken bij andere financiers die overwegen bij te dragen.
  • Het zorgt voor artistieke vrijheid, flexibiliteit en onafhankelijkheid. Tegenover de plicht om de lening terug te betalen staan veel minder regels over de specifieke besteding dan bij subsidies, en niet alles hoeft verantwoord te worden.
  • Elke terugbetaalde cultuurlening zorgt ervoor dat een andere kunstenaar, creatieve maker of culturele organisatie ook weer kan lenen. Zo maakt elke leningnemer die terugbetaalt de volgende cultuurlening mogelijk voor een collega. Het is ronddraaiend geld voor de culturele sector.

Welke cultuurleningen zijn er?

Verschillende organisaties bieden cultuurleningen aan met diverse doelstellingen en kenmerken. Bekende aanbieders van cultuurleningen voor kunst, cultuur en creatieven zijn:

Cultuur+Ondernemen

Cultuur+Ondernemen verstrekt cultuurleningen tussen de € 1.000,- en € 500.000,- euro aan kunstenaars, creatieven en culturele organisaties. Allemaal tegen lage rente. Om de sector te ondersteunen tijdens de coronacrisis ontwikkelde het fonds speciale leningen voor organisaties en eenmanszaken.

Fonds Kwadraat

Fonds Kwadraat biedt talentvolle kunstenaars en ontwerpers de mogelijkheid een rentevrije lening tot € 8.000,- af te sluiten voor het ontwikkelen, maken en presenteren van werk.

Brabant C

Brabant C is een investeringsfonds waar initiatiefnemers van grotere culturele projecten in Noord-Brabant een aanvraag in kunnen dienen voor financiering.

Blockbusterfonds

Blockbusterfonds verstrekt leningen of garantiebijdragen voor bijzondere culturele initiatieven met ‘blockbusterpotentie’, die gericht zijn op een groot en breed publiek.

Ook geven gemeenten en provincies incidenteel leningen op maat uit voor culturele investeringen met specifieke, vaak soepele voorwaarden.

De kleine letters: waar moet je op letten

Voorwaarden

Voordat je een cultuurlening aanvraagt of een ander soort lening moet je natuurlijk in de eerste plaats kijken of je echt verwacht de lening te kunnen terug te betalen. Kijk dan ook goed naar de voorwaarden. Meestal ligt het voor de hand. Zo is een Rotterdamse Cultuurlening niet bestemd voor kunstenaars uit Utrecht en andersom. Een adviseur van Cultuur+Ondernemen kan je in een kosteloos oriëntatiegesprek op weg helpen.

De inhoudelijke criteria zijn vaak heel ruim. Er vindt meestal geen artistieke toets plaats, zoals bij subsidies. Wel moet je vaak kunnen aantonen dat je professioneel actief bent. Bij een lening weegt vooral de financiële toets zwaar, omdat het geleende bedrag uiteindelijk helemaal moet worden terugbetaald, inclusief rente.

Terugbetalen

Hoe ga je de cultuurlening terugbetalen? En op welke termijn? Kan de looptijd van de lening daarop worden aangepast? Waar liggen de grootste risico’s? En hoe ga je daarmee om? Als je van tevoren nog niet alles goed kunt overzien, is het raadzaam om hierover eens te praten met een collega, kundig persoon of adviseur in je netwerk.

Als het goed is, is de zogeheten terugverdiencapaciteit het belangrijkste onderwerp bij de aanvraag van een cultuurlening. Dit is ook in jouw belang. Je wilt een lening natuurlijk wel kunnen dragen. Zeker als het om een omvangrijke cultuurlening gaat.

Plan B

Wat als het wel tegenvalt? Iets om goed van tevoren over na te denken. Waar haal je de middelen vandaan als de investering zich niet direct terugverdient? Hoe kun je bijsturen? Wat zijn andere bronnen van inkomsten om de rente en aflossing te betalen? Soms kan het nodig zijn om iemand te vinden die (gedeeltelijk) garant wil staan voor de aflossing van de cultuurlening. Ook dit bespreek je met de partij die de lening aan je verstrekt.

Rente

Een ander aandachtspunt is de rente die je moet betalen. Hoe hoog is die? Zijn er nog andere kosten, zoals afsluitkosten? Heb je het er voor over om rente- en afsluitkosten te betalen? En heb je hier überhaupt geld voor? Bij de meeste cultuurleningen is de rente laag als je het vergelijkt met normale rentes bij een bank of soms zelfs nihil.

Zekerheden

Bij een cultuurlening kunnen net als bij een bank zekerheden gevraagd worden, zoals een verpanding van een vordering. Dit kan op verschillende goederen, bijvoorbeeld op voertuigen, voorraden en machines.

Afbetalingsregelingen

Het laatste punt gaat over afbetalingsregelingen. Wat gebeurt er als je onverhoopt een afbetaling mist? Hoe gaat de organisatie die de lening verstrekt daarmee om? Bij ‘normale’ leningen worden vaak al snel boeterentes of incassokosten in rekening gebracht. Dit kan flink in de papieren lopen.

Aanbieders van cultuurleningen zoals Cultuur+Ondernemen en Fonds Kwadraat gaan eerst met je in gesprek om te kijken hoe je de betaling alsnog kunt voldoen zonder dat je gelijk in de problemen raakt bij tegenvallende gebeurtenissen. Vraag hier goed naar van tevoren.

Op de website en in (concept)contracten van de verschillende aanbieders van cultuurleningen kun je de meest actuele en complete voorwaarden en procedures vinden. Als je deze gelezen hebt, is het belangrijk om in gesprek te gaan met de leningverstrekker om bovenstaande punten goed door te nemen. Bij de meesten is dit ook onderdeel van de aanvraagprocedure. Zij denken echt met je mee over wat voor jou het beste is.

Aan de slag

Voor kunstenaars en creatieve makers:

Voor culturele organisaties:

Inspiratie & voorbeelden

Justin Samgar is spoken word artiest en oprichter van Spoken Agency. Met de cultuurlening die Justin bij Cultuur + Ondernemen afsloot, kon hij ten tijde van de coronacrisis zijn bedrijfsactiviteiten voortzetten. Hij vertelt over zijn investeringen.

Zangeres en multi-instrumentalist Wieke Garcia investeerde in haar droom: een eigen pedaalharp. Met een cultuurlening lukte het haar dat instrument te kopen

Designer Roland Pieter Smit komt steeds dichter bij het verwezenlijken van zijn droom: een eigen lifestylemerk. Hij vertelt over de stappen, lessen in zijn ondernemerschap, en hoe een cultuurlening hem helpt verder te komen

Theatergroep Vis à Vis vestigde zich na jarenlang rondreizen op een stuk braakliggend land in Almere. Zakelijk leider Klaartje Wierbos vertelt over hoe de eerste cultuurlening Almere de theatergroep heeft geholpen

Samen met Bobby Boermans richtte Edward van 't Wout in 2013 het productiehuis 2CFilm op. Zij vertellen hoe zij ondanks de coronamaatregelen toch geld verdienen.

Hoe overleef je als cultureel ondernemer de coronacrisis? Eventueel door een lening aan te gaan. Hilda Bouma, journalist bij het Financieel Dagblad, sprak erover met Hans Looijen, directeur van Museum van de Geest en Emiel de Jong van Jeugdtheatergroep Graasland

Lees en bekijk alle ervaringsverhalen.